UZAY FIRTINALARI
Geçtiğimiz iki yıl içinde güneş patlamaları ve güneş fırtınalarından bahseden pek çok bilim haberi gördük. Son olarak geçtiğimiz ayın ortasında, Güneş’te gözlenen olağanüstü şiddette bir patlama manşetlere taşındı. Bu...
Bir şarlatanın kısa bilim macerası
Bilimin ilerlemesi için yeni fikirlere sürekli açık olmak lâzım, ama nasıl? Nasıl bazıları yaratıcı fikirlerini sınayıp bilim tarihine geçiriyor da bazıları şarlatan olarak kalıyor? Bir bilim adamıyla bir şarlatanın...
Bir Mikroçipim Olsa: RFID
Teknoloji küçülüyor ve küçüldükçe bilgisayarlar ceplerimize, cep telefonları saatlerimize giriyor. Vücut içindeki malzemelerle ilgili çalışmaların da katkılarıyla teknoloji derimizin altına inebiliyor ve vücut içine bir şeyler yerleştirebilme imkanı insanlara...
Podcast: Play in new window | Download
Kültürler ve genler: Biyolojik bir hapishanede kültür
Amerikan Antropoloji Kongresinde hüsran Bir önceki yazımda insanı insan yapan öğelere göreceli bir lensten bakan kültürel antropologlarla, genel-geçer insan evrensellerine odaklanan genetikçilerden dem vurmuştum. Hatırlarsanız, bu iki grubun arasındaki geçimsizlikten...
KARADENİZ’İN ÇÖKÜŞÜ
Giriş İnsanoğlu tarih boyunca yaşamını sürdürebilmesini sağlayacak kaynakları içinde yaşadığı çevreden elde etti. Yiyeceğini, giyeceğini, barınağını, enerjisini ve diğer tüm maddi ihtiyaçlarını bu çevreden sağladı. Fakat insanoğlunun yapmayı beceremediği...
MEŞİN YUVARLAĞIN ANATOMİSİ
Futbolda “top yuvarlaktır, ne olacağı belli olmaz” derler. Peki neden? İşin çoğu pek tabii futbolcunun ayağında bitse de, araştırmalara göre kullanılan topun tasarımı maçın kaderi üstünde azımsanamayacak kadar önemli...
KELVİN’İ SIFIRLAMAK
Bilimde sınırları zorlamak, zaman zaman daha önceden tahmin edilemeyen keşifleri yapmamıza olanak sağlar. Astronomik mesafelerdeki hassas ölçümler genel göreliliği , atomik boyutlara inmemiz kuantum mekaniğini getirdi. Şimdiye kadar hiç...
KÜLTÜRLER VE GENLER: BÖLÜNMÜŞ BİR DÜNYADAN NOTLAR
Ruh ve beden Belki insan insan olduğundan beri üzerine kafa yorulan bu diyalektiğin, bugün hâlâ akademisyenlerin, entellektüellerin, din üzerine kafa yoran ilahiyatçılar arasında önemli bir tartışma konusu. Bu konunun...
19. YÜZYILIN YANLIŞLANAN FİKRİ: ETER VE MİCHELSON – MORLEY DENEYİ
Modern fiziğin ilk basamağını oluşturan ve Michelson – Morley deneyi olarak bilinen deney henüz tasarım aşamasındayken, deneyin mimarları olan iki Amerikalı Albert Michelson ve Edward Morley’in kafasında, eter denilen...
DAHA HAFİF DAHA ÇEVRECİ ARABALAR ÇAĞI
Otomobil endüstrisi, tüketici taleplerine cevap verebilmek adına hem bilimsel alanda hem de teknoloji ve tasarım alanlarında kendini sürekli geliştirmeye açık tutmak zorunda olan bir endüstri. Bu tarz bir ilerlemeyi...
SICHERMAN ZARLARI
İki zar attığınızda toplamları iki ile oniki arasında herhangi bir sayı gelebilir. Tavla oynayanlar iyi bilir, zarların toplamı en sık 7 gelir. Bir başka deyişle iki zar attığınızda toplamlarının yedi...
Küresel Isınmanın Gözden Irak Kaynakları
Tuhaf günlerden geçiyoruz. Mevsimler bildiğimiz mevsimlere benzemiyor. İklim de bildiğimiz iklim olmaktan çıkıyor giderek. İlkin Haziran ayında Tuzla-Pendik civarında çıkan hortum hiç de alışık olduğumuz tarzda bir doğa olayı...
DİLBİLİM VE ÜÇ ROBOT YASASI: EN UYGUNLUK KURAMI
“Her şey mümkündür. Fakat her şey için yeterli izin yoktur.” Richard Howard, The Victor Vanquished İlkbaharın yaza bağlandığı bir gün, günün en sıcak anında üzerinizde yukarıdan aşağıya palto,...
SÜRÜLERİN VE KALABALIKLARIN HAREKETİ
İki üç yıl önce bir hafta sonu Beyoğlu’nda dolaşmaya çıkmıştım. Akşamüstü İstiklâl’den Taksim’e doğru yürüyor, bir yandan da aylak aylak etrafa bakınıyordum. (Taksim’de sıkıyönetimin olmadığı zamanlardı ve kafamıza nereden...
Podcast: Play in new window | Download
ÇAMAŞIR YIKAMA BİLİMİ
Kısa bir süre öncesine kadar, çamaşır yıkayan bireyler olarak tek derdimiz çamaşırlarımızın zarar görmeden güzelce temizlenmesi ve kokmasıydı; gerisiyse teferruattı. Ama son yıllarda artan çevre bilinci, değişen tüketici talepleri...
Biyopunk ve Kişisel Biyoteknoloji
“Bilimsel okuryazarlık modern çağda işleyen bir toplum için gereklidir. Bilimsel okuryazarlık bilim eğitimi değildir. Bilim eğitimi almış bir kişi bilimi anlayabilir; bilimsel okuryazar olan biri bilim “yapabilir”. Bilimsel okuryazarlık...
Stradivarius’unla sana bir ders verebilseydim eğer
Meşhur Stradivarius kemanlarının o muhteşem sesinin kaynağı bulundu: Kendi beynimiz. Peki ama nasıl, neden? Keman virtüözü Joshua Bell’in Washington’da kaldığı otel, metro istasyonuna çok yakındı, ama taksi tuttu. Elindeki...
ASALLARIN SONSUZLUĞU ÜZERİNE NOTLAR
Asal sayıların sonsuzluğunun bilinen ilk kanıtı Öklid’e atfedilir (bkz. “elemanlar” Prop. XX kitap IX [3]). Teoremin kanıtında yaygın olarak kullanılan argüman Öklid’in orjinal argümanı değil, oldukça yakın bir versiyonudur. Teoremi...